Veel mensen hebben hun kerstspullen al weer opgeruimd, de kerstvakantie is weer voorbij en verschillende activiteiten worden weer opgepakt. Toch ben ik vandaag (7 januari) onderweg om (voor de tweede keer) het kerstfeest te gaan vieren bij de familie Tsehaie uit Eritrea.
Ik ken de familie via de Voorleesexpress. Dat is een project van de bibliotheek ter ondersteuning van de taalontwikkeling bij jonge kinderen. Ik vergeet de woorden niet meer, die ik na afloop van het voorleesproject hoorde: ”nu ben jij familie”.
Als ik aanbel, wordt de deur opengedaan en ik word hartelijke begroet door Eyerusalem, die er prachtig uitziet. Er wordt vaak wit gedragen, maar dit keer is ze gekleed in een hele feestelijke rode jurk. Overheerlijke geuren komen me tegemoet en ik hoor klanken van de Kerstviering op de televisie. Eyerusalem gaat verder met het eten en ik word ook weer hartelijk begroet door Lalemba, die even later weer in een mooie traditionele witte blouse tevoorschijn komt. De drie kinderen die nog thuis wonen zijn op school.
Even later komen er nog drie andere Nederlandse gasten, die alle drie op hun eigen manier ook een verbinding hebben met dit gezin. Wat is het fijn en ik vind het ook bijzonder, dat de familie ons alle vier heeft uitgenodigd om samen Kerstmis te vieren.
De reden dat zij op deze datum het kerstfeest vieren komt door de juliaanse kalender. De oosterse orthodoxe kerk houdt dus de juliaanse kalender aan in plaats van de gregoriaanse. En een juliaans kalenderjaar duurt net wat langer dan een zonnejaar, daarom loopt deze steeds verder achter en dat verschil is inmiddels al 13 dagen. Vandaar dat deze eerste kerstdag bij orthodox Christenen op 7 januari 2025 valt en “Leddet” wordt genoemd. Het begint op 25 november met een 40 dagen vastentijd. Dat is voor hen ook een tijd om na te denken, te reflecteren en zich voor te bereiden op Kerstmis.
Lalemba vertelt, dat hij samen Kerstmis vieren heel belangrijk vindt: “Op kerstavond gaan we naar de kerk in Goes, waar we samen met andere mensen uit Eritrea de hele nacht, zingen, bidden, lezen. We vieren de geboorte van Jezus Christus en we willen dit vandaag graag samen met andere Nederlanders vieren om onze traditie en onze cultuur te laten zien, om samen te vieren, samen te genieten. We vinden het leuk om onze ervaringen hiermee te delen met Nederlanders”.
Eyerusalem is nog druk bezig in de keuken en een voor een komen de heerlijkste gerechten tevoorschijn die op tafel worden uitgestald. Er is schapenvlees en kip, spinazie, linzensaus, een kleurige salade van ribbeltjes, aardappel, wortel en boontjes (alles gefrituurd) en nog iets gemaakt van yoghurt wat ajbo wordt genoemd. Er is speciaal bier, wat door vrouwen in hun familie is gemaakt.
En natuurlijk staat er weer een hele mand met injera. Dit zijn de traditionele pannenkoeken, met een wat sponsachtige structuur, die ik inmiddels al wel vaker bij deze familie heb gegeten. Ik weet inmiddels, dat dit gerecht een belangrijke rol speelt in hun cultuur. Dit kan bij een dagelijkse maaltijd zijn, maar deze pannenkoeken worden vooral ook gebruikt in de ceremoniële tradities zoals nu bij deze kerstviering. De pannenkoeken worden gemaakt van Teffmeel. Dit meel wordt al duizenden jaren in Afrika verbouwd en staat bekend om zijn goede voedingswaarde en wordt nu door de familie speciaal gekocht bij de molen in Biggekerke. Het is niet zomaar een pannenkoek, het beslag wordt enkele dagen gefermenteerd en dat proef je ook aan de zure smaak. Doordat het er wat sponsachtig en stevig uitziet, is het perfect om mee te eten. En dat gaan we doen.
Nadat Lalemba en Eyerusalem hun dank hebben uitgesproken voor dit feestelijke eten mogen we wat gaan opscheppen van al dat lekkers. We eten niet met bestek wat wij als Nederlanders zo gewend zijn. Nee, we scheuren een stukje van de injera af en vullen dit met vlees, kip of salade (net wat onze voorkeur heeft) en eten dit met onze rechterhand. Het eten zonder bestek is voor ons alle vier weer even wennen, maar het smaakt ons goed... en het lukt toch best aardig.
Van eerdere bezoeken weet ik dat bij zoiets feestelijks als vandaag ook een speciale koffie ceremonie hoort, want koffie is verweven met de Eritrese cultuur. Bij binnenkomst heb ik het kastje en “kooktoestelletje” al zien staan. Eyerusalem vertelt: "dit is speciaal gekocht in een winkel in Rotterdam en het is traditioneel.” Ze wijst naar het dessin op de hele kleine kopjes en het kleedje. Inmiddels weet ik dat de vrouwen deze koffie maken. De koffiebonen worden eerst in een klein pannetje gebrand, dan komt Eyerusalem nog langs met de vers gebrande bonen voor een extra geurbeleving. Vervolgens worden de bonen klein gestampt met een vijzel en wordt de koffie vijftien minuten gekookt in een speciale pot van aardewerk “Jebena”. Als de koffie nog tien minuten heeft staan rusten wordt het geschonken in piepkleine kopjes, want het is supersterk.
We krijgen er nog heerlijk gepofte, zoute popcorn bij en een speciaal gebakken platbrood met ei, boter, suiker, vanille en citroen. Wat is het heerlijk allemaal! Alhoewel ik geen koffie drink geniet ik echt van dit piepkleine kopje koffie met veel suiker en melk.
Na afloop heb ik nog een gesprek met Lalemba en Eyerusalem. Lalemba is in 2017 alleen naar Nederland gekomen, maar er waren mensen in de buurt uit Eritrea bij wie hij op bezoek kon gaan. Zijn vrouw Eyerusalem volgde in 2019 met vijf kinderen door middel van gezinshereniging.
Lalemba is geboren in Eritrea en werkte daar als kunstenaar, antropoloog en archeoloog. Hij was directeur van de afdeling Beeld en Collectie van het Nationaal Museum van Eritrea. Er komen prachtige tekeningen en schilderijen van zijn hand. Hij vertelt me: "Ik teken en schilder: portret, stilleven, abstract en modern. Ik geef schilder en tekenlessen voor kinderen van zes tot twaalf jaar in het AZC. Dit jaar is mijn zesde jaar dat ik werk bij De Vrolijkheid, zo heet de organisatie. Ik geef mijn les elke woensdag en ik vind dat leuk”.
Als ik iets over De Vrolijkheid opzoek lees ik: ”De Vrolijkheid organiseert creatieve activiteiten en kunstzinnige workshops op Nederlandse Azielzoekerscentra door het hele land. Zo zorgt de Vrolijkheid voor een positieve uitlaatklep voor jonge AZC-bewoners”.
Wat fijn voor de kinderen daar èn voor Lalemba, want hij heeft veel talenten en kwaliteiten. Hij vindt het ook leuk om andere mensen die gevlucht zijn uit Eritrea te helpen met het vertalen van het Tigrinya naar het Nederlands en andersom.
Eyerusalem heeft ook zo haar talenten en kwaliteiten en onderneemt van alles, ze is erg handig met naald en draad en ze vertelt:“ Ik ga op donderdag naar het Pennywafelhuis (hier kunnen mensen van verschillende culturen terecht voor allerlei activiteiten) Ik leer daar Nederlands en ik repareer kleren voor andere mensen die daar komen, maar ook voor mij en ik maak ook eten voor feesten”.
Als ik naar huis ga krijg ik zoals altijd weer een zakje in mijn handen gedrukt met wat injera en een stukje van dat lekkere feestelijke platbrood. We nemen hartelijk afscheid en ik hoor ook nog dat Eyerusalem sinds kort op zwemmen zit. “Dan kunnen we samen”, zegt ze met een lach.
Zo mooi dat ze ons betrekken bij hun kerstviering, bij hun leven, hun cultuur. Waar ik dan misschien wel een beetje over denk te weten. Het Beleven is toch echt iets heel anders, zo’n verrijking! Wat fijn dat dit gezin al zo goed is ingeburgerd en hier nog steeds mee bezig is. Zo blinkt hun jongste dochter Blien bijvoorbeeld uit in turnen.
Wat een mooie ontmoeting vandaag. Ik voel me dankbaar voor deze lieve, hartelijke, gastvrije mensen in mijn leven.
Wijkreporter Iris Schilperoord, 17 januari 2025
